Susza to temat, który powraca jak bumerang. Rokrocznie dochodzą naszych uszu informacje o zniszczonych plonach rolników, a niskie stany wody w rzekach i przesuszenie gleby zaobserwować możemy na własne oczy. Sytuacja staje się coraz gorsza – ma to związek ze zmianami klimatycznymi oraz tym, że już teraz średnia ilość wody przypadająca na mieszkańca Polski jest około 2,5 raza mniejsza niż w pozostałych krajach Europy kontynentalnej. Z czego wynika ten problem i jak możemy powstrzymać suszę w Polsce?

Czym jest susza?

Suszą nazywa się okres, w którym w danym regionie występuje problem z dostępnością wody. IMGW podaje jej dokładną definicję, która brzmi:

„susza jest zjawiskiem ciągłym o zasięgu regionalnym i oznacza dostępność wody poniżej średniej w określonych warunkach naturalnych. Suszą nazywa się nie tylko zjawiska ekstremalne, ale wszystkie, które występują w warunkach mniejszej dostępności wody dla danego regionu.”

Niestety, nie zawsze łatwo ją zaobserwować we wczesnym etapie, a problem staje się dostrzegalny, dopiero gdy osiągnie pewien stopień zaawansowania. Warto wiedzieć, że susza nigdy wcześniej nie występowała w Polsce tak często – od kilku lat dotyka nas co roku. Chociaż była znanym zjawiskiem, to w naszej historii nie dotykała nas zwykle z taką systematycznością.

Susza suszy nie równa – rodzaje

Wyróżnić można kilka rodzajów suszy i często jeden z nich staje się bezpośrednią przyczyną kolejnego. Określić je można jako etapy rozwoju samej suszy, z których każdy przynosi katastrofalne (aczkolwiek nieco inne) skutki.

• Susza meteorologiczna – ten rodzaj suszy wynika bezpośrednio z braku opadów deszczu przez dłuższy czas. Coraz częściej deszcz w Polsce występuje nieregularnie i pojawia się w formie obfitych, jednorazowych opadów, które oddziela od siebie długi czas pozbawiony jakiegokolwiek deszczu. To sprawia, że gleba i rośliny nie mogą zostać należycie odżywione.

• Susza rolnicza – wynika z przesuszenia gleby i niewystarczającej ilości wody zmagazynowanej w niej do odżywiania roślin. Uniemożliwia on prawidłowy wzrost roślin, a przez to powoduje zmniejszenie plonów.

• Susza hydrologiczna – długotrwały brak opadów powoduje w końcu, że stany wody w rzekach i wodach powierzchniowych są zbyt niskie, utrudniając dostęp do wody czy żeglugę. Na tym etapie do ich regeneracji nie wystarczą już krótkotrwałe deszcze.

• Susza hydrogeologiczna – ostatnim etapem występującym po przedłużających się suszach hydrologicznych jest susza hydrogeologiczna, która powodować może przerwy w dostępie do wody w gospodarstwach domowych i znacznym obniżeniu jakości wód gruntowych.

Przyczyny suszy w Polsce

Najprostszą przyczyną suszy jest brak opadów. Wiąże się on ze zmianą klimatu, która wpływa również na cyrkulację atmosferyczną. Drastycznie spadające opady deszczu są o tyle alarmujące, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej najbardziej ubogich w wodę. W trakcie suszy na jednego mieszkańca naszego kraju przypada około 1000m³ wody na cały rok. Średnia w innych krajach członkowskich jest nawet cztery razy większa!

Kolejnym powodem jest złe zarządzanie zasobami wodnymi, których ogromną ilość pochłaniają elektrownie i elektrociepłownie. Eksperci jako przyczynę suszy wskazują również brak odpowiedniej ilości zbiorników retencyjnych, które gromadzą wodę w trakcie intensywnych opadów. Służyć mają jako jej zasób w czasie, gdy dostęp do niej jest ograniczony i wspierać funkcjonowanie ekosystemów. 

Jak możemy przeciwdziałać suszy?

Chociaż nikt nie oczekuje, że komukolwiek samopas uda się ograniczyć krajowe zużycie wody czy postępujące zmiany klimatu, to jednak kropla drąży skałę – troska o środowisko naturalne i nawet małe, codzienne działania czy drobne zmiany nawyków mogą zrobić różnicę. Co możemy zrobić?

Sprawdzonym pomysłem jest na przykład zbieranie deszczówki. To sprawia, że do czynności takich jak mycie samochodu czy podlewanie ogrodu możemy zużyć nagromadzoną wodę z opadów, zamiast wylewać litry z wodociągów. To także wielka oszczędność! 

Sposobem na oszczędzanie wody jest także zamiana codziennej kąpieli w wannie na prysznic, co kilkukrotnie pozwala zmniejszyć jej zużycie. To nie wszystko! Dobrze także zaplanować pranie w pralce dopiero w momencie, gdy ta się zapełni czy… zakręcać wodę podczas mycia zębów! Takie małe gesty mogą zrobić znaczącą różnicę.

Za ogromne zużycie wody odpowiadają również elektrownie. Instalacja paneli fotowoltaicznych sprawia, że te nie muszą pracować z taką mocą, a przez to – zużywają mniej tego cennego surowca. 

Sporo jest więc do zrobienia, ponieważ susza jest naturalną konsekwencją naszych – jako całej ludzkości – działań. Przeciwdziałanie tym procesom to nasz obowiązek, od którego wykonania zależy przyszłość nie tylko Polski, ale także całego świata. Warto o tym pamiętać, kolejny raz zostawiając niepotrzebnie odkręconą wodę w kranie!